Łysica i Łysa Góra [Województwo Świętokrzyskie]
Zaktualizowano: 31 maj 2024
Spis treści:
Łysogóry a Góry Świętokrzyskie- czy to to samo?
W zasadzie to tak. Łysogóry to najwyższe pasmo w Górach Świętokrzyskich, o długości około 25 kilometrów. Sięga ono od przełomu rzeki Lubrzanki (na płn.-zach.) aż po okolicę Nowej Słupi (płd.-wsch.). Dodatkowo Łysogóry możemy przedzielić na dwie części- zachodnią i wschodnią. Ta pierwsza to 3 szczyty- Radostowa, Kraiński Grzbiet i Wymyślona. Ta druga, bardziej znana- Łysica, Łysa Góra i Księżna Skała. Charakterystyczne dla Łysogór są gołoborza (rumowiska skalne) oraz przepiękna i gęsta puszcza jodłowa. Przez całe pasmo przebiega Główny Szlak Świętokrzyski oznaczony kolorem czerwonym. Warto dodać, że całe pasmo nie jest imponujące w porównaniu do innych w naszym kraju- różnica wysokości między szczytami a dolinami nie przekracza 300m, więc szlaki nie należą do trudnych i wymagających.
A dlaczego te Góry są Świętokrzyskie?
Te Góry Świętokrzyskie są stare jak świat! Tak naprawdę to niewysokie wzniesienia o długiej historii- pierwsze wyniesienia datuje się na raptem około 500 milionów lat temu. Rozciągają się od okolic Łopusznej aż do Opatowa. Są one, obok Sudetów, jednymi z najstarszych łańcuchów górskich w CAŁEJ EUROPIE. Góry w dużej części znajdują się na terenie utworzonego w 1950 roku Świętokrzyskiego Parku Narodowego. A skąd pochodzi nazwa Świętokrzyskie? Od relikwii Krzyża Świętego przechowywanych w klasztorze na Łysej Górze. Podobno relikwie te ujrzał na porożu pięknego jelenia, podczas polowania węgierski królewicz Emeryk. Dlatego też w oficjalnym logo parku jest właśnie jeleń. Ciekawostką jest tutaj fakt, że druga nazwa, zatwierdzona w roku 1922 w Krakowie podczas Zjazdu Geografów, brzmiała Średniogórze Polskie.
Łysica i Skała Agaty
Łysica, zwana często potocznie Górą Świętej Katarzyny to najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, którego wysokość wynosi wg różnych źródeł od 613 do 614m co spowodowane jest faktem, że góra ma 2 wierzchołki oddalone od siebie o ok 700m- jeden zwany właśnie Łysicą, a drugi Skałą Agaty. Szczyt znajduje się w zachodniej części Świętokrzyskiego Parku Narodowego w odległości ok 20km od Kielc. Jego północny i południowy stok otaczają gołoborza. Łysica jest również najniższym szczytem Korony Gór Polski.
Aby dotrzeć na szczyt, mamy do wyboru kilka szlaków, w tym 2 najpopularniejsze. Przy początku każdego ze szlaków znajdziemy ogólnodostępny parking (płatny ok 10zł lub darmowy), a samo wejście na szlak- czyli do Parku Narodowego kosztuje aktualnie 9zł (bilet normalny) i 4,50zł (bilet ulgowy dla dzieci od 7 roku życia, młodsze- bezpłatnie).
1. Ze Świętej Katarzyny na Łysicę
Jedną z dróg, którą można wybrać aby udać się na Łysicę jest czerwony szlak z miejscowości Święta Katarzyna. Trasa ta zajmuje ok 1:00h w górę (1,7km) i od 40 minut w dół, plus oczywiście czas delektowania się na szczycie. Dodatkowo można pokusić się o przejście z Łysicy na Skałę Agaty co zajmuje dodatkowe 30 minut (700m razy dwa) w obie strony- a warto. Wrócić można tą samą drogą, lub tak jak my zrobiliśmy i bardzo polecamy tą wersję, pójść dalej do Przełęczy Świętego Mikołaja, skręcić w lewo (uwaga! Szlak letni- czynny od maja do października) i zejść do przepięknej Drogi Kakonińskiej w stronę Słupskiego Weksla i dalej skręcając ostro w lewo do punktu rozpoczęcia wycieczki.
2. Z Kakonina na Łysicę (przez Przełęcz Św. Mikołaja)
Ta druga droga daje nam możliwość przejścia trasy od drugiej strony- najpierw do Przełęczy Świętego Mikołaja Drogą Kakonińską (szlak niebieski lub czerwony) i skręcając w lewo- dalej trzymając się tych kolorów szlaków- najpierw dotrzeć do Skały Agaty a następnie do Łysicy. Szlak ten czasowo jest niemalże identyczny jak poprzedni- ok. 1:30h i 4,2km drogi na szczyt, powrót powinien zająć około 1:00h. Powrót możliwy jest tą samą drogą, lub robiąc odwrotną pętlę niż w pierwszej opcji (pamiętając o letnim szlaku), która wtedy zajmie co najmniej 6:00 godzin i liczy około 19,3km.
Można również pokusić się o przejście na szczyt z Nowej Słupi lub Trzcianki przez Łysą Górę, tzw. Drogę Niemiecką i Kakonińską będącymi pozostałościami kolei wąskotorowej i przełęcz Św. Mikołaja do Łysicy. Jest to piękny szlak, tak jak i piękna jest trasa będąca pozostałością kolei wąskotorowej, ale jest to szlak dla wytrwałych (ok 17,5km w jedną stronę) i niektóre fragmenty są tzw. letnim szlakiem, czynnym od maja do października.
Łysa Góra i jej gołoborze
Drugą trasą wartą zdarcia podeszw w butach i zakwasów w nogach (chociaż tutaj trochę koloryzujemy chyba…) jest wejście na Łysą Górę i zobaczenie najsłynniejszego w Polsce gołoborza. Szczyt ten jest drugi pod względem wysokości w Górach Świętokrzyskich i wznosi się na 594m n.p.m. Nieopodal znajduje się również Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi z przepiękną dzwonnicą, charakterystyczną Bazyliką Trójcy Świętej, Drogą Krzyżową (od strony Nowej Słupi) i jeszcze kilkoma innymi religijnymi atrakcjami. Dlatego też Łysa Góra znana jest również pod nazwą Święty Krzyż. Cały ten „kompleks atrakcji” to tak naprawdę wschodnia część Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Ciekawostką tego wzniesienia są również pozostałości wału kultu pogańskiego- na szczyt, według legend, przybywały czarownice na swoje sabaty a wał miał oddzielać ten kult od sacrum. Fragment takiego wału znajduje się właśnie tuż nad gołoborzem, czyli rumowiskiem skalnym, zbudowanym z grubej frakcji skał i bloków kambryjskiego piaskowca kwarcytowego, które liczy co najmniej 500 milionów lat.
Najciekawsze atrakcje na Łysej Górze to:
Gołoborze i platforma widokowa
Pogański wał kultowy
Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej
Wieża radiotelekomunikacyjna na Łysej Górze
Na górę możemy dostać się na trzy sposoby- od strony Nowej Słupi, z Huty Szklanej lub też z Trzcianki. My osobiście wybraliśmy tę drugą opcję, ze względu na to, że mieliśmy do niej najbliżej z miejsca nocowania, ale również ze względu na dodatkowe atrakcje dla dzieci w Hucie Szklanej- Osadę Średniowieczną. Jeszcze jednym plusem jest możliwość przejścia ścieżką edukacyjną o Puszczy Jodłowej. Natomiast każdy z tych punktów startowych jest parkingiem, więc można bezpiecznie pozostawić samochód. Na każdej z dróg, będących terenem ŚPN obowiązuje nas bilet wejścia do Parku (9zł lub 4,50zł) który możemy w tym przypadku nabyć on-line lub w kasie (od strony Huty Szklanej dopiero przy wejściu na platformę gołoborza która jest płatna dodatkowo 12zł/6,50zł). Ale po kolei:
1. Trasa Nowa Słupia- Łysa Góra
Trasa ta rozpoczyna się na parkingu przy tzw. Drodze Królewskiej i dalej idąc tą właśnie drogą (szlakiem niebieskim) dotrzemy przez Klasztor na szczyt w ciągu około 1:00h, trasa liczy 2,3km. Poruszamy się niezbyt wymagającym szlakiem wśród drzew wschodniego zbocza Łysej Góry. Sama nazwa drogi nawiązuje do licznych pielgrzymek królów polskich, którzy wspinali się nią do relikwii Krzyża Świętego. Dlatego też po drodze mijamy liczne pamiątki z tym faktem związane, m.in. Buk Jagiełły, ale również stacje drogi krzyżowej. W tym przypadku najpierw mijamy Klasztor, który warto odwiedzić, a dopiero dalej zobaczymy gołoborze. Zejście ze szczytu powinno potrwać około 0:45h.
Warto skorzystać z tego wariantu, jeśli chcemy również odwiedzić Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego, Dymarki czy Park Legend w Nowej Słupi.
2. Huta Szklana- Łysa Góra
Ten szlak również rozpoczyna się przy parkingu- w miejscowości Huta Szklana. Parking jest płatny 10zł. Podobno to najszybsza z tras prowadzących na szczyt, a pewnie i najwygodniejsza ze względu na szeroką asfaltową drogę i chodnik prowadzące do samego Klasztoru. Oznakowano ją kolorem czerwonym. Jest również alternatywna (czyli dużo ciekawsza turystycznie) ścieżka edukacyjna oznaczona kolorem niebieskim. Całość, niezależnie od wybranej drogi, nie powinna zająć więcej niż 0:40h i wynosi 1,8km bardzo łagodnego przewyższenia. Aha- możemy też podjechać melexem. W dół nie powinniśmy schodzić dłużej niż 0:30h.
3. Trzcianka- Łysa Góra
To chyba najmniej popularna droga na Łysą Górę, uważana nawet za dziką. Podejście zajmuje około 1:00h i wynosi ok 2,8km. Szlak oznaczony jest kolorem czerwonym i prowadzi w lesie. Dostępna jest również ścieżka dydaktyczna oznaczona kolorem żółtym. Nie mamy o tej drodze zbyt wielu informacji, wiemy jedynie że parking jest tutaj „na dziko”- czyli pewnie bezpłatny. Zejście zajmuje około 0:50h.
Ciekawostka- śladem kolejki wąskotorowej
Śladem Kolejki Wąskotorowej to przyrodniczo-kulturowa ścieżka edukacyjna oznaczona kolorem zielonym i biegnąca wzdłuż praktycznie całego Świętokrzyskiego Parku Narodowego- od Nowej Słupi aż do Świętej Katarzyny. Przejście tej trasy zajmuje około 5 godzin a jej długość wynosi 16,1km i składa się na nią 12 punktów obserwacyjnych i edukacyjnych, oraz liczne miejsca z możliwością postoju (wiaty). Mieliśmy okazję przejść częścią tej trasy i zrobiła na nas niesamowite wrażenie- cicha, spokojna, lekko tajemnicza, wiodąca nasypem po nieistniejącym już torowisku (dzięki czemu jest w miarę utwardzona) a zarazem pełna ciekawych miejsc i tablic edukacyjnych. Aż chciało iść się dalej i dalej! I trochę trudno uwierzyć, że tamtędy mogła kiedyś przebiegać kolej służąca do transportu drewna z wycinki okolicznych lasów i przede wszystkim puszczy jodłowej.
Więcej informacji znajdziecie pod linkiem: https://www.swietokrzyskipn.org.pl/sciezki-edukacyjne/sladem-kolejki-waskotorowej/
Spodobał Ci się artykuł? Możesz wesprzeć naszą działalność i postawić nam kawkę:
댓글